چيزهايى كه بايد براى آنها وضو گرفت

316 براى شش چيز وضو گرفتن واجب است: اول: براى نمازهاى واجب غير از نماز ميت. دوم: براى سجده و تشهد فراموش شده، اگر بين آنها و نماز حدثى از او سر زده مثلا بول كرده باشد. سوم: براى طواف واجب خانه كعبه. چهارم: اگر نذر يا عهد كرده يا قسم خورده باشد كه وضو بگيرد. پنجم: اگر نذر كرده باشد كه جايى از بدن خود را به خط قرآن برساند. ششم: براى آب كشيدن قرآنى كه نجس شده يا بيرون آوردن آن از مستراح و مانند آن، در صورتى كه مجبور باشد دست‏يا جاى ديگر بدن خود را به خط قرآن برساند. ولى چنانچه معطل شدن به مقدار وضو بى احترامى به قرآن باشد، بايد بدون اين كه وضو بگيرد، قرآن را از مستراح و مانند آن بيرون آورد، يا اگر نجس شده آب بكشد، و تا ممكن است از دست گذاشتن به خط قرآن خوددارى كند.

317 مس نمودن خط قرآن يعنى رساندن جايى از بدن به خط قرآن براى كسى كه وضو ندارد، حرام است. ولى اگر قرآن را به زبان فارسى يا به زبان ديگر ترجمه كند،مس آن اشكال ندارد.

318 جلوگيرى كردن بچه و ديوانه از مس خط قرآن واجب نيست. ولى اگر مس نمودن آنان بى احترامى به قرآن باشد، بايد از آنان جلوگيرى كنند.

319 كسى كه وضو ندارد حرام است اسم خداوند متعال را به هر زبانى نوشته شده باشد، مس نمايد. و همچنين است بنابر احتياط واجب مس اسم مبارك پيغمبر و امام و حضرت زهرا عليهم السلام.

320 اگر پيش از وقت نماز به قصد اينكه با طهارت باشد وضو بگيرد يا غسل كند، صحيح است. و نزديك وقت نماز هم اگر به قصد مهيا بودن براى نماز وضو بگيرد، اشكال ندارد.

321 كسى كه يقين دارد وقت داخل شده اگر نيت وضوى واجب كند و بعد از وضو بفهمد وقت داخل نشده، وضوى او صحيح است.

322 مستحب است انسان براى نماز ميت و زيارت اهل قبور و رفتن به مسجد و حرم امامان عليهم السلام وضو بگيرد، و همچنين براى همراه داشتن قرآن و خواندن و نوشتن آن و نيز براى مس حاشيه قرآن و براى خوابيدن، وضو گرفتن مستحب است و نيز مستحب است كسى كه وضو دارد دوباره وضو بگيرد. و اگر براى يكى از اين كارها وضو بگيرد هر كارى را كه بايد با وضو انجام داد، مى‏تواند بجا آورد، مثلا مى‏تواند با آن وضو نماز بخواند.

چيزهايى كه وضو را باطل مى‏كند

323 هفت چيز وضو را باطل مى‏كند: اول: بول. دوم: غائط. سوم: باد معده و روده كه از مخرج غائط خارج شود. چهارم: خوابى كه به واسطه آن چشم نبيند و گوش نشنود. ولى اگر چشم نبيند و گوش بشنود وضو باطل نمى‏شود. پنجم: چيزهايى كه عقل را از بين مى‏برد، مانند ديوانگى و مستى و بيهوشى. ششم: استحاضه زنان، كه بعدا گفته مى‏شود. هفتم: كارى كه براى آن بايد غسل كرد مانند جنابت.

احكام وضوى جبيره

چيزى كه با آن زخم و شكسته را مى‏بندند و دوايى كه روى زخم و مانند آن مى‏گذارند جبيره ناميده مى‏شود.

324 اگر در يكى از جاهاى وضو زخم يا دمل يا شكستگى باشد، چنانچه روى آن باز است و آب براى آن ضرر ندارد، بايد به طور معمول وضو گرفت.

325 اگر زخم يا دمل يا شكستگى در صورت و دستها است و روى آن باز است و آب ريختن روى آن ضرر دارد، اگر اطراف آن را بشويد كافى است. ولى چنانچه كشيدن دست تر بر آن ضرر ندارد، بهتر آن است كه دست تر بر آن بكشد و بعد پارچه پاكى روى آن بگذارد و دست تر را روى پارچه هم بكشد. و اگر اين مقدار هم ضرر دارد يا زخم نجس است و نمى‏شود آب كشيد، بايد اطراف زخم را به طورى كه‏در وضو گفته شد، از بالا به پايين بشويد و بنابر احتياط مستحب پارچه پاكى روى زخم بگذارد و دست تر روى آن بكشد. و اگر گذاشتن پارچه ممكن نيست‏شستن اطراف زخم كافى است و در هر صورت تيمم لازم نيست.

326 اگر زخم يا دمل يا شكستگى در جلوى سر يا روى پاها است و روى آن باز است چنانچه نتواند آن را مسح كند بايد پارچه پاكى روى آن بگذارد و روى پارچه را با ترى آب وضو كه در دست مانده مسح كند و بنابر احتياط مستحب تيمم هم بنمايد و اگر گذاشتن پارچه ممكن نباشد، بايد بجاى وضو تيمم كند و بهتر است‏يك وضو بدون مسح هم بگيرد.

327 اگر روى دمل يا زخم يا شكستگى بسته باشد، چنانچه بازكردن آن ممكن است و زحمت و مشقت هم ندارد و آب هم براى آن ضرر ندارد، بايد روى آن را باز كند و وضو بگيرد، چه زخم و مانند آن در صورت و دستها باشد، يا جلوى سر و روى پاها.

328 اگر زخم يا دمل يا شكستگى در صورت يا دستها باشد و بشود روى آن را باز كرد، چنانچه ريختن آب روى آن ضرر دارد و كشيدن دست تر ضرر ندارد، واجب است دست تر روى آن بكشد.

329 اگر نمى‏شود روى زخم را باز كرد ولى زخم و چيزى كه روى آن گذاشته پاك است و رسانيدن آب به زخم ممكن است و ضرر و زحمت و مشقت هم ندارد،بايد آب را به روى زخم برساند، و اگر زخم يا چيزى كه روى آن گذاشته نجس است،چنانچه آب كشيدن آن و رساندن آب به روى زخم ممكن باشد بدون زحمت و مشقت،بايد آن را آب بكشد و موقع وضو آب را به زخم برساند، و در صورتى كه آب براى زخم ضرر دارد، يا آن كه رساندن آب به روى زخم ممكن نيست‏يا زخم نجس است‏و نمى‏شود آن را آب كشيد، بايد اطراف زخم را بشويد و اگر جبيره پاك است‏روى آن را مسح كند، و اگر جبيره نجس است‏يا نمى‏شود روى آن را دست تر كشيد،مثلا دوايى است كه به دست مى‏چسبد، پارچه پاكى را به طورى كه جزء جبيره حساب شود، روى آن بگذارد و دست تر روى آن بكشد و اگر اين هم ممكن نيست احتياط واجب آن است كه وضو بگيرد و تيمم هم بنمايد.

330 اگر جبيره تمام صورت يا تمام يكى از دستها فرا گرفته باشد باز احكام جبيره جارى و وضوى جبيره‏اى كافى است، ولى اگر معظم اعضاى وضو را گرفته باشد، بنابر احتياط، بايد جمع نمايد بين عمل جبيره و تيمم، اگر چه كفايت تيمم در اين صورت بعيد نيست.

331 اگر جبيره تمام اعضاى وضو را گرفته باشد، بايد تيمم بنمايد.

332 كسى كه در كف دست و انگشتها جبيره دارد و در موقع وضو دست تر روى آن كشيده است مى‏تواند سر و پا را با همان رطوبت مسح كند يا از جاهاى ديگر وضو رطوبت بگيرد.

333 اگر جبيره تمام پهناى روى پا را گرفته ولى مقدارى از طرف انگشتان و مقدارى از طرف بالاى پا باز است، بايد جاهايى كه باز است روى پا را و جايى كه جبيره است روى جبيره را مسح كند.

334 اگر در صورت يا دستها چند جبيره باشد، بايد بين آنها را بشويد. و اگر جبيره‏ها در سر يا روى پاها باشد، بايد بين آنها را مسح كند. و در جاهايى كه جبيره است بايد بدستور جبيره عمل نمايد.

335 اگر جبيره بيشتر از معمول اطراف زخم را گرفته و برداشتن آن ممكن نيست، بايد به دستور جبيره عمل كند، و بنابر احتياط واجب تيمم هم بنمايد واگر برداشتن جبيره ممكن است بايد جبيره را بردارد، پس اگر زخم در صورت و دست است اطراف آن را بشويد و اگر در سر يا روى پاها است اطراف آن را مسح كند و براى جاى زخم به دستور جبيره عمل نمايد.

336 اگر در جاى وضو زخم و جراحت و شكستگى نيست، ولى به جهت ديگرى آب براى همه دست و صورت ضرر دارد، بايد تيمم كند و احتياط مستحب آن است كه وضوى جبيره‏اى هم بگيرد، ولى اگر براى مقدارى از دست و صورت ضرر دارد چنانچه اطراف آن را بشويد كافى بودن بعيد نيست، ولى احتياط به تيمم ترك نشود.

337 اگر جايى از اعضاى وضو را رگ زده است و نمى‏تواند آن را آب بكشد يا آب براى آن ضرر دارد، اگر روى آن بسته است، بايد به دستور جبيره عمل كند. و اگر معمولا باز است‏شستن اطراف آن كافى است.

338 اگر در جاى وضو يا غسل چيزى چسبيده است كه برداشتن آن ممكن نيست، يا به‏قدرى مشقت دارد كه نمى‏شود تحمل كرد، بايد به دستور جبيره عمل كند.

339 غسل جبيره‏اى مثل وضوى جبيره‏اى است، ولى بنابر احتياط واجب بايدآن را ترتيبى به جا آوردند نه ارتماسى.

340 كسى كه وظيفه او تيمم است، اگر در بعضى از جاهاى تيمم او زخم يا دمل يا شكستگى باشد، بايد به دستور وضوى جبيره‏اى، تيمم جبيره‏اى نمايد.

341 كسى كه بايد با وضو يا غسل جبيره‏اى نماز بخواند چنانچه بداند كه تا آخر وقت عذر او برطرف نمى‏شود، مى‏تواند در اول وقت نماز بخواند. ولى اگر اميد دارد كه تا آخر وقت عذر او برطرف شود، احتياط واجب آن است كه صبر كند واگر عذر او برطرف نشد در آخر وقت نماز را با وضو يا غسل جبيره‏اى بجا آورد.

342 اگر انسان براى مرضى كه در چشم اوست موى چشم خود را بچسباند، بايد وضو و غسل را جبيره‏اى انجام دهد، و احتياط آن است كه تيمم هم بنمايد.

343 كسى كه نمى‏داند وظيفه‏اش تيمم است‏يا وضوى جبيره‏اى بنابر احتياط واجب بايد هر دو را بجا آورد.

344 نمازهايى را كه انسان با وضوى جبيره‏اى خوانده، صحيح است و بعداز آن كه عذرش برطرف شد، براى نمازهاى بعد هم نبايد وضو بگيرد، ولى اگر براى آنكه نمى‏دانسته تكليفش جبيره است‏يا تيمم هر دو را انجام داده باشد، بايد براى نمازهاى بعد وضو بگيرد.

غسلهاى واجب

غسلهاى واجب هفت است: اول: غسل جنابت. دوم: غسل حيض. سوم: غسل نفاس. چهارم: غسل استحاضه. پنجم: غسل مس ميت. ششم: غسل ميت. هفتم: غسلى كه به واسطه نذر و قسم و مانند اينها واجب مى‏شود.

احكام جنابت

345 به دو چيز انسان جنب مى‏شود: اول: جماع. دوم: بيرون آمدن منى، چه در خواب باشد يا بيدارى، كم باشد يا زياد، با شهوت باشد يا بى‏شهوت، با اختيار باشد يا بى‏اختيار.

346 اگر رطوبتى از انسان خارج شود و نداند منى است‏يا بول يا غير اينها چنانچه با شهوت و جستن بيرون آمده و بعد از بيرون آمدن آن بدن سست‏شده،آن رطوبت‏حكم منى دارد، و اگر هيچ يك از اين سه نشانه يا بعضى از اينها را نداشته باشد، حكم منى ندارد. ولى در زن و مريض، لازم نيست آن آب با جستن بيرون آمده باشد، بلكه اگر با شهوت بيرون آمده باشد، در حكم منى است و لازم نيست بدن او سست‏شود.

347 اگر از مردى كه مريض نيست، آبى بيرون آيد كه يكى از سه نشانه‏اى را كه در مساله پيش گفته شد داشته باشد و نداند نشانه‏هاى ديگرى را داشته يا نه،چنانچه پيش از بيرون آمدن آن آب وضو نداشته، بايد وضو بگيرد.

348 مستحب است انسان بعد از بيرون آمدن منى بول كند، و اگر بول نكند و بعداز غسل رطوبتى از او بيرون آيد، كه نداند منى است‏يا رطوبت ديگر حكم منى دارد.

349 اگر انسان جماع كند و به اندازه ختنه‏گاه يا بيشتر داخل شود، در زن باشد يا در مرد، در قبل باشد يا در دبر، بالغ باشند يا نابالغ اگر چه منى بيرون نيايد هر دو جنب مى‏شوند.

350 اگر شك كند كه به مقدار ختنه‏گاه داخل شده يا نه، غسل بر او واجب نيست.

351 اگر نعوذ بالله حيوانى را وطى كند يعنى با او نزديكى نمايد و منى از او بيرون آيد غسل تنها، كافى است. و اگر منى بيرون نيايد، چنانچه پيش از وطى وضو داشته باز هم غسل تنها كافى است، و اگر وضو نداشته، احتياط واجب آن است كه غسل كند، وضو هم بگيرد.

352 اگر منى از جاى خود حركت كند و بيرون نيايد يا انسان شك كند كه منى ازاو بيرون آمده يا نه غسل بر او واجب نيست.

353 كسى كه نمى‏تواند غسل كند ولى تيمم برايش ممكن است، بعد از داخل شدن وقت نماز، بدون جهت با عيال خود نزديكى كند، اشكال دارد. ولى اگر براى لذت بردن يا ترس از براى خودش باشد اشكال ندارد.

354 اگر در لباس خود منى ببيند و بداند كه از خود او است و براى آن غسل نكرده، بايد غسل كند و نمازهايى را كه يقين دارد بعد از بيرون آمدن منى خوانده قضا كند، ولى نمازهايى را كه احتمال مى‏دهد بعد از بيرون آمدن آن منى خوانده، لازم نيست قضا نمايد.

چيزهايى كه بر جنب حرام است

355 پنج چيز بر جنب حرام است: اول: رساندن جايى از بدن به خط قرآن يا به اسم خدا و اسامى مباركه پيامبران و امامان عليهم‏السلام، به احتياط واجب حكم اسم خدا را دارد. دوم: رفتن در مسجدالحرام و مسجد پيغمبر صلى الله عليه و آله و سلم، اگر چه از يك در داخل و از در ديگر خارج شود. سوم: توقف شود، يا براى برداشتن چيزى برود مانعى ندارد. و احتياط واجب آن است كه در حرم امامان هم توقف نكند. چهارم: گذاشتن چيزى در مسجد. پنجم: خواندن سوره‏اى كه سجده واجب دارد و آن چهار سوره است: اول: سوره سى و دوم قرآن (الم تنزيل) دوم: سوره چهل و يكم (حم سجده) سوم: سوره پنجاه و سوم (و النجم) چهارم: سوره نود و ششم (اقرا) و اگر يك حرف را به قصد يكى از اين چهار سوره هم بخواند حرام است.

چيزهاى كه بر جنب مكروه است

356 نه چيز بر جنب مكروه است: اول و دوم: خوردن و آشاميدن، ولى اگر وضو بگيرد مكروه نيست. سوم: خواندن بيشتر از هفت آيه از سوره‏هايى كه سجده واجب ندارد. چهارم: رساندن جايى از بدن به جلد و حاشيه و بين خطهاى قرآن. پنجم: همراه داشتن قرآن. ششم: خوابيدن، ولى اگر وضو بگيرد يا به واسطه نداشتن آب، بدل از غسل تيمم كند، مكروه نيست. هفتم: خضاب كردن به حنا و مانند آن. هشتم: ماليدن روغن به بدن. نهم: جماع كردن بعد از آن كه محتلم شده،يعنى در خواب منى از او بيرون آمده است.

غسل جنابت

357 غسل جنابت به خودى خود مستحب است، و براى خواندن نماز واجب و مانند آن واجب مى‏شود. ولى براى نماز ميت و سجده شكر و سجده‏هاى واجب قرآن غسل جنابت لازم نيست.

358 لازم نيست در وقت غسل نيت كند كه غسل واجب يا مستحب مى‏كنم و اگر فقط به قصد قربت‏يعنى براى انجام فرمان خداوند عالم غسل كند، كافى است.

359 اگر يقين كند وقت نماز شده و نيت غسل واجب كند بعد معلوم شود كه پيش از وقت غسل كرده، غسل او صحيح است.

360 غسل را چه واجب باشد و چه مستحب، به دو قسم مى‏شود انجام داد ترتيبى و ارتماسى.

غسل ترتيبى

361 در غسل ترتيبى بايد به نيت غسل، اول سر و گردن، بعد طرف راست،بعد طرف چپ بدن را بشويد. و اگر عمدا يا از روى فراموشى يا به واسطه ندانستن مساله به اين ترتيب عمل نكند، غسل او باطل است.

362 نصف ناف و نصف عورت را بايد با طرف راست بدن و نصف ديگر را بايد با طرف چپ بشويد، بلكه بهتر است تمام ناف و عورت با هر دو طرف شسته شود.

363 براى آنكه يقين كند هر سه قسمت، يعنى سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را كاملا غسل داده، بايد هر قسمتى را كه مى‏شويد مقدارى از قسمتهاى ديگر را هم با آن قسمت بشويد. بلكه احتياط مستحب آن است كه تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن، و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشويد.

364 اگر بعد از غسل بفهمد جايى از بدن را نشسته و نداند كجاى بدن است، بايد دوباره غسل كند.

365 اگر بعد از غسل بفهمد مقدارى از بدن را نشسته، چنانچه از طرف چپ باشد شستن همان مقدار كافى است، و اگر از طرف راست باشد، بايد بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف چپ را بشويد. و اگر از سر و گردن باشد، بايد بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف راست و بعد طرف چپ را بشويد.

366 اگر پيش از تمام شدن غسل، در شستن مقدارى از طرف چپ شك كند،شستن همان مقدار كافى است. ولى اگر بعد از اشتغال به شستن طرف چپ در شستن طرف راست‏يا مقدارى از آن شك كند يا بعد از اشتغال به شستن طرف راست در شستن سر و گردن يا مقدارى از آن شك نمايد، نبايد اعتنا كند.

غسل ارتماسى

367 در غسل ارتماسى اگر به نيت غسل ارتماسى به تدريج در آب فرو رود تا تمام بدن زير آب رود غسل او صحيح است، و احتياط آن است كه يك دفعه زير آب رود.

368 در غسل ارتماسى اگر همه بدن زير آب باشد و بعد از نيت غسل، بدن را حركت دهد، غسل او صحيح است.

369 اگر بعد از غسل ارتماسى بفهمد به مقدارى از بدن آب نرسيده، چه جاى آن را بداند يا نداند، بايد دوباره غسل كند.

370 اگر براى غسل ترتيبى وقت ندارد و براى ارتماسى وقت دارد بايد غسل ارتماسى كند.

371 كسى كه روزه واجب گرفته يا براى حج‏يا عمره احرام بسته، نمى‏تواند غسل ارتماسى كند. ولى اگر از روى فراموشى غسل ارتماسى كند، صحيح است.

احكام غسل كردن

372 در غسل ارتماسى بايد تمام بدن پاك باشد، ولى در غسل ترتيبى پاك بودن تمام بدن لازم نيست. و اگر تمام بدن نجس باشد و هر قسمتى را پيش از غسل دادن آن قسمت آب بكشد، كافى است.

373 عرق جنب از حرام نجس نيست و كسى كه از حرام جنب شده اگر با آب گرم هم غسل كند، صحيح است.

374 اگر در غسل به اندازه سر مويى از بدن نشسته بماند، غسل باطل است،ولى شستن جاهايى از بدن كه ديده نمى‏شود، مثل توى گوش و بينى، واجب نيست.

375 جايى را كه شك دارد از ظاهر بدن است‏يا از باطن آن، شستن آن لازم نيست، ولى احتياط در شستن است.

376 اگر سوراخ جاى گوشواره و مانند آن به قدرى گشاد باشد كه داخل آن ديده شود، بايد آن را شست و اگر ديده نشود شستن داخل آن لازم نيست.

377 چيزى را كه مانع رسيدن آب به بدن است، بايد برطرف كند. و اگر پيش از آن كه يقين كند برطرف شده غسل نمايد، غسل او باطل است.

378 اگر موقع غسل شك كند، چيزى كه مانع از رسيدن آب باشد، در بدن او هست‏يا نه، چنانچه شكش منشا عقلايى داشته باشد، بايد وارسى كند تا مطمئن شود كه مانعى نيست.

379 در غسل بايد موهاى كوتاهى را كه جزو بدن حساب مى‏شود، بشويد و بنابر احتياط شستن موهاى بلند هم لازم مى‏باشد.

380 تمام شرطهايى كه براى صحيح بودن وضو گفته شد، مثل پاك بودن آب و غصبى نبودن آن، در صحيح بودن غسل هم شرط است ولى در غسل لازم نيست بدن را از بالا به پايين بشويد، و نيز در غسل ترتيبى، لازم نيست بعد از شستن هر قسمت فورا قسمت ديگر را بشويد، بلكه اگر بعد از شستن سر و گردن مقدارى صبر كند و بعد طرف راست را بشويد و بعد از مدتى طرف چپ را بشويد، اشكال ندارد. ولى كسى كه نمى‏تواند از بيرون آمدن بول و غائط خوددارى كند، اگر به اندازه‏اى كه غسل كند و نماز بخواند، بول و غائط از او بيرون نمى‏آيد، چنانچه وقت تنگ باشد، بايدهر قسمت را فورا بعد از قسمت ديگر غسل دهد و بعد از غسل هم فورا نماز بخواند. و همچنين است‏حكم زن مستحاضه كه بعدا گفته مى‏شود.

381 كسى كه قصد دارد پول حمامى را ندهد يا بدون اينكه بداند حمامى راضى است بخواهد نسيه بگذارد، اگر چه بعد حمامى را راضى كند، غسل او باطل است.

382 اگر حمامى راضى باشد كه پول حمام نسيه بماند ولى كسى كه غسل مى‏كند قصدش اين باشد كه طلب او را ندهد، يا از مال حرام بدهد، غسل او صحيح است.

383 اگر بخواهد پول حرام يا پولى كه خمس آن را نداده به حمامى بدهد، غسل او باطل است.

384 اگر مخرج غائط را در آب خزينه تطهير كند و پيش از غسل شك كند كه چون در خزينه تطهير كرده حمامى به غسل كردن او راضى است‏يا نه، غسل او باطل است،مگر اينكه پيش از غسل حمامى را راضى كند.

385 اگر شك كند كه غسل كرده يا نه، بايد غسل كند. ولى اگر بعد از غسل شك كند كه غسل او درست بوده يا نه، لازم نيست دوباره غسل نمايد.

386 اگر در بين غسل حدث اصغر از او سر زند مثلا بول كند، غسل باطل نمى‏شود.

387 هرگاه به خيال اين كه به اندازه غسل و نماز وقت دارد براى نماز غسل كند، اگر چه بعد از غسل بفهمد كه به اندازه غسل وقت نداشته، غسل او صحيح است.

388 كسى كه جنب شده اگر شك كند غسل كرده يا نه، نمازهايى را كه خوانده صحيح است، ولى براى نمازهاى بعد بايد غسل كند.

389 كسى كه چند غسل بر او واجب است مى‏تواند به نيت همه آنها يك غسل به جا آورد، يا آنها را جدا جدا انجام دهد.

390 كسى كه جنب است، اگر بر جايى از بدن او آيه قرآن يا اسم خداوند متعال نوشته شده باشد، حرام است دست به آن نوشته بگذارد. و اگر بخواهد غسل كند بايد آب را طورى به بدن برساند كه دست او به نوشته نرسد.

391 كسى كه غسل جنابت كرده، نبايد براى نماز وضو بگيرد، ولى با غسلهاى ديگر نمى‏شود نماز خواند و بايد وضو هم گرفت.

استحاضه

يكى از خونهايى كه از زن خارج مى‏شود، خون استحاضه است. و زن را در موقع ديدن خون استحاضه، مستحاضه مى‏گويند.

392 خون استحاضه در بيشتر اوقات زرد رنگ و سرد است و بدون فشار و سوزش بيرون ميايد و غليظ هم نيست، ولى ممكن است گاهى سياه يا سرخ و گرم و غليظ باشد و با فشار و سوزش بيرون آيد.

393 استحاضه سه قسم است: قليله و متوسطه و كثيره. استحاضه قليله آن است كه خون، پنبه‏اى را كه زن داخل فرج مى‏نمايد سوراخ نكند و از طرف ديگر ظاهر نشود. استحاضه متوسطه آن است كه خون در پنبه فرو رود و از طرف ديگر ظاهر شود، ولى به دستمالى كه معمولا زنها براى جلوگيرى از خون مى‏بندند، جارى نشود. استحاضه كثيره آن است كه خون از پنبه به دستمال جارى شود.

احكام استحاضه

394 در استحاضه قليله بايد زن براى هر نماز يك وضو بگيرد و ظاهر فرج را هم اگر خون به آن رسيده، آب بكشد و بنابر احتياط واجب پنبه را عوض كند يا آب بكشد.

395 اگر پيش از نماز يا در بين نماز، خون استحاضه متوسطه ببيند، بايد براى آن نماز غسل كند.

396 در استحاضه كثيره علاوه بر كارهاى استحاضه متوسطه كه در مساله پيش گفته شد، بايد براى هر نماز دستمال را عوض كند، يا آب بكشد و يك غسل براى نماز ظهر و عصر و يكى براى نماز مغرب و عشا به جا آورد، و بين نماز ظهر و عصر فاصله نيندازد. و اگر فاصله بيندازد بايد براى نماز عصر دوباره غسل كند. و نيز اگر بين نماز مغرب و عشا فاصله بيندازد، بايد براى نماز عشا دوباره غسل نمايد.

397 اگر خون استحاضه، پيش از وقت نماز هم بيايد، اگر چه زن براى آن خون، وضو و غسل را انجام داده باشد، بنابر احتياط واجب بايد در موقع نماز وضو و غسل را بجا آورد.

398 مستحاضه متوسطه و كثيره كه بايد وضو بگيرد و غسل كند، هر كدام را اول بجا آورد، صحيح است. ولى بهتر آن است كه اول وضو بگيرد.

399 اگر استحاضه قليله زن، بعد از نماز صبح متوسطه شود، بايد براى نماز ظهر و عصر غسل كند. و اگر بعد از نماز ظهر و عصر متوسطه شود، بايد براى نماز مغرب و عشا غسل نمايد.

400 اگر استحاضه قليله يا متوسطه زن بعد از نماز صبح كثيره شود، بايد براى نماز ظهر و عصر يك غسل، و براى نماز مغرب و عشا غسل ديگرى بجا آورد. و اگربعد از نماز ظهر و عصر كثيره شود، بايد براى نماز مغرب و عشا غسل نمايد.

401 مستحاضه كثيره يا متوسطه اگر پيش از داخل شدن وقت نماز براى نماز غسل كند، غسل او باطل است. بلكه اگر نزديك اذان صبح براى نماز شب غسل كند و نماز شب را بخواند، احتياط واجب آن است كه بعد از داخل شدن صبح، دوباره غسل و وضو را بجا آورد.

402 زن مستحاضه، براى هر نمازى چه واجب باشد و چه مستحب، بايد وضو بگيرد. و نيز اگر بخواهد نمازى را كه خوانده احتياطا دوباره بخواند، يا بخواهد نمازى را كه تنها خوانده است دوباره با جماعت بخواند، بايد تمام كارهايى را كه براى استحاضه گفته شد انجام دهد. ولى براى خواندن نماز احتياط و سجده فراموش شده و تشهد فراموش شده و سجده سهو، اگر آنها را بعد از نماز فورا بجا آورد، لازم نيست كارهاى استحاضه را انجام دهد.

403 زن مستحاضه بعد از آن كه خونش قطع شد، فقط براى نماز اولى كه مى‏خواند،بايد كارهاى استحاضه را انجام دهد و براى نمازهاى بعد لازم نيست

404 اگر زن نداند استحاضه او چه قسم است، موقعى كه مى‏خواهد نماز بخواند، بنابر احتياط واجب مقدارى پنبه داخل فرج نمايد و كمى صبر كند و بيرون آورد و بعد از آن كه فهميد استحاضه او كدام يك از آن سه قسم است كارهايى را كه براى آن قسم دستور داده شده انجام دهد، ولى اگر بداند تا وقتى كه مى‏خواهد نماز بخواند استحاضه او تغيير نمى‏كند، پيش از داخل شدن وقت هم مى‏تواند خود را وارسى نمايد.

405 زن مستحاضه اگر پيش از آنكه خود را وارسى كند، مشغول نماز شود، چنانچه قصد قربت داشته و به وظيفه خود عمل كرده مثلا استحاضه‏اش قليله بوده و به وظيفه استحاضه قليله عمل نموده، نماز او صحيح است. و اگر قصد قربت نداشته يا عمل او مطابق وظيفه‏اش نبوده، مثل آنكه استحاضه او متوسطه بوده و به وظيفه قليله رفتار كرده، نماز او باطل است.

406 زن مستحاضه اگر نتواند خود را وارسى نمايد، بايد به آنچه مسلما وظيفه اوست عمل كند، مثلا اگر نمى‏داند استحاضه او قليله است‏يا متوسطه، بايد كارهاى استحاضه قليله را انجام دهد، و اگر نمى‏داند متوسطه است‏يا كثيره، بايد كارهاى استحاضه متوسطه را انجام دهد. ولى اگر بداند سابقا كدام يك از آن سه قسم بوده،بايد به وظيفه همان قسم رفتار نمايد.

407 اگر خون استحاضه در باطن باشد و بيرون نيايد، وضو و غسل باطل نمى‏شود.و اگر بيرون بيايد، هر چند كم باشد، وضو و غسل را به تفصيلى كه گذشت باطل مى‏كند.

408 زن مستحاضه اگر بعد از نماز خود را وارسى كند و خون نبيند اگر چه بداند دوباره خون مى‏آيد، با وضويى كه دارد مى‏تواند نماز بخواند.

409 زن مستحاضه اگر بداند از وقتى كه مشغول وضو يا غسل شده، خونى از او بيرون نيامده و تا بعد از نماز هم خون در داخل فرج نيست و بيرون نمى‏آيد، مى‏تواند خواندن نماز را تاخير بيندازد.

410 اگر مستحاضه بداند كه پيش از گذشتن وقت نماز به كلى پاك مى‏شود يا به‏اندازه خواندن نماز، خون بند مى‏آيد، بايد صبر كند و نماز را در وقتى كه پاك است بخواند.

411 اگر بعد از وضو و غسل، خون در ظاهر قطع شود و مستحاضه بداند كه اگر نماز را تاخير بيندازد، به مقدارى كه وضو و غسل و نماز را به جا آورد، به كلى پاك مى‏شود، بايد نماز را تاخير بيندازد و موقعى كه به كلى پاك شد، دوباره وضو و غسل را بجا آورد و نماز را بخواند. و اگر وقت نماز تنگ شد، لازم نيست وضو و غسل را دوباره به جا آورد، بلكه با وضو و غسلى كه دارد، مى‏تواند نماز بخواند.

412 مستحاضه كثيره و متوسطه وقتى به كلى از خون پاك شد بايد غسل كند.ولى اگر بداند از وقتى كه براى نماز پيش، مشغول غسل شده ديگر خون نيامده لازم نيست دوباره غسل نمايد.

413 مستحاضه قليله بعداز وضو، و مستحاضه كثيره و متوسطه بعد از غسل و وضو بايد فورا مشغول نماز شود، ولى گفتن اذان و اقامه و خواندن دعاهاى قبل از نماز اشكال ندارد. و در نماز هم مى‏تواند كارهاى مستحب مثل قنوت و غير آن را بجاآورد.

414 زن مستحاضه اگر بين غسل و نماز فاصله بيندازد، بايد دوباره غسل كند و بلافاصله مشغول نماز شود. ولى اگر خون در داخل فضاى فرج نيايد، غسل لازم نيست.

415 اگر خون استحاضه زن جريان داشته باشد و قطع نشود، چنانچه براى او ضرر نداشته باشد، بايد پيش از غسل و بعد از آن به وسيله پنبه از بيرون آمدن خون جلوگيرى كند. ولى اگر هميشه جريان ندارد، فقط بايد بعد از وضو و غسل از بيرون آمدن خون جلوگيرى نمايد. و چنانچه كوتاهى كند و خون بيرون آيد، بايد دوباره كسل كند و وضو هم بگيرد و اگر نماز هم خوانده، بايد دوباره بخواند.

416 اگر در موقع غسل خون قطع نشود، غسل صحيح است. ولى اگر در بين غسل،استحاضه متوسطه كثيره شود، واجب است چنانچه مشغول غسل ترتيبى يا ارتماسى‏بوده همان را از سر بگيرد.

417 احتياط واجب آن است كه زن مستحاضه در تمام روزى كه روزه است، به‏مقدارى كه مى‏تواند از بيرون آمدن خون جلوگيرى كند.

418 روزه زن مستحاضه‏اى كه غسل بر او واجب مى‏باشد، در صورتى صحيح است كه در روز غسلهايى را كه براى نمازهاى روزش واجب است، انجام دهد. و نيز بنابر احتياط واجب بايد غسل نماز مغرب و عشاى شبى كه مى‏خواهد فرداى آن را روزه بگيرد بجا آورد. ولى اگر براى نماز مغرب و عشا غسل نكند و براى خواندن نماز شب پيش از اذان صبح غسل نمايد و در روز هم غسلهايى را كه براى نمازهاى روزش واجب است بجا آورد، روزه او صحيح است.

419 اگر بعد از نماز عصر مستحاضه شود و تا غروب غسل نكند، روزه او صحيح است.

420 اگر استحاضه قليله زن پيش از نماز متوسطه يا كثيره شود، بايد كارهاى متوسطه يا كثيره را كه گفته شد انجام دهد. و اگر استحاضه متوسطه، كثيره شود بايدكارهاى استحاضه كثيره را انجام دهد. و چنانچه براى استحاضه متوسطه غسل كرده باشد، فايده ندارد و بايد دوباره براى كثيره غسل كند.

421 اگر در بين نماز، استحاضه متوسطه زن كثيره شود، بايد نماز را بشكند و براى استحاضه كثيره غسل كند و وضو بگيرد و كارهاى ديگر آن را انجام دهد و همان نماز را بخواند. و اگر براى هيچ كدام از غسل و وضو وقت ندارد، بايد دو تيمم كند، يكى بدل از غسل و ديگرى بدل از وضو. و اگر براى يكى از آنها وقت ندارد،بايد عوض آن تيمم كند و ديگرى را بجا آورد. ولى اگر براى تيمم هم وقت ندارد،نمى‏تواند نماز را بشكند، و بايد نماز را تمام كند، و بنابر احتياط واجب قضا نمايد. و همچنين است اگر در بين نماز استحاضه قليله او متوسطه يا كثيره شود.

422 اگر در بين نماز، خون بند بيايد و مستحاضه نداند كه در باطن هم قطع شده يا نه، چنانچه بعد از نماز بفهمد قطع شده بوده، بايد وضو و غسل و نماز را دوباره بجا آورد.

423 اگر استحاضه كثيره زن متوسطه شود، بايد براى نماز اول، عمل كثيره و براى نمازهاى بعد، عمل متوسطه را بجا آورد. مثلا اگر پيش از نماز ظهر استحاضه كثيره متوسطه شود، بايد براى نماز ظهر غسل كند و براى نماز عصر و مغرب و عشا فقط وضو بگيرد. ولى اگر براى نماز ظهر غسل نكند و فقط به مقدار نماز عصر وقت داشته باشد، بايد براى نماز عصر غسل نمايد. و اگر براى نماز عصر هم غسل نكند،بايد براى نماز مغرب غسل كند. و اگر براى آن هم غسل نكند و فقط به مقدار نماز عشا وقت داشته باشد، بايد براى عشا غسل نمايد.

424 اگر پيش از هر نماز خون مستحاضه كثيره قطع شود و دوباره بيايد، براى‏هر نماز بايد يك غسل بجا آورد. ولى اگر بعد از غسل و پيش از نماز قطع شود، چنانچه وقت تنگ باشد كه نتواند غسل كند و نماز را در وقت بخواند، با همان غسل مى‏تواند نماز را بخواند و همين طور است‏حكم وضو.

425 اگر استحاضه كثيره قليله شود، بايد براى نماز اول عمل كثيره و براى نمازهاى بعد عمل قليله را انجام دهد. و نيز اگر استحاضه متوسطه قليله شود، بايد براى نماز اول، عمل متوسطه و براى نمازهاى بعد عمل قليله را بجا آورد.

426 اگر مستحاضه يكى از كارهايى را كه بر او واجب مى‏باشد حتى عوض كردن پنبه را ترك كند، نمازش باطل است.

427 مستحاضه قليله اگر بخواهد غير از نماز كارى انجام دهد، كه شرط آن وضو داشتن است، مثلا بخواهد جايى از بدن خود را به خط قرآن برساند، بايد وضو بگيرد، و وضويى كه براى نماز گرفته كافى نيست، بنابر احتياط واجب.

428 سوره‏اى كه سجده واجب دارد براى زن مستحاضه اشكال ندارد، ولى نزديكى شوهر با او بنابر احتياط واجب در صورتى حلال مى‏شود كه غسل كند، اگر چه كارهاى ديگرى را كه براى نماز واجب است، مثل وضو و عوض كردن پنبه و دستمال انجام نداده باشد.

429 اگر زن در استحاضه كثيره يا متوسطه بخواهد پيش از وقت نماز جايى از بدن خود را به خط قرآن برساند، بايد غسل كند و وضو هم بگيرد.

430 نماز آيات بر مستحاضه واجب است. و بايد براى نماز آيات هم كارهايى را كه براى نماز يوميه گفته شد، انجام دهد.

431 هرگاه در وقت نماز يوميه نماز آيات بر مستحاضه واجب شود، اگر چه بخواهد هر دو را پشت‏سر هم به جا آورد، بايد براى نماز آيات هم تمام كارهايى را كه براى نماز يوميه او واجب است، انجام دهد. و احتياط واجب آن است كه هر دو را با يك غسل و وضو به جا نياورد.

432 اگر زن مستحاضه بخواهد نماز قضا بخواند، بايد براى هر نماز كارهايى را كه براى نماز ادا بر او واجب است بجا آورد.

433 اگر زن بداند خونى كه از او خارج مى‏شود خون زخم نيست و شرعا حكم حيض و نفاس را ندارد، بنابر احتياط واجب بايد به دستور استحاضه عمل كند.بلكه اگر شك داشته باشد كه خون استحاضه است‏يا خونهاى ديگر، چنانچه نشانه آنها را نداشته باشد، بنابر احتياط واجب بايد كارهاى استحاضه را انجام دهد.